Қ. АБДУЛАМОНОВ - Мудири озмоишгоҳи генетика ва селексияи растаниҳои ИБП АМИТ, доктори илмҳои кишоварзӣ
Асосгузори Сулҳу Ваҳдати Миллӣ, Пешвои Миллат мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар конфронси СММ дар таърихи 25.09.2023 обро сарчашмаи ҳама мавҷудоти зинда дар олам ва қудрати муттаҳидсозии одамони сайёра номида, таъкид доштанд, ки мо бояд ба кулли тағйир додани тарзи фаҳмиш, арзиш ва идоракунии обро ба хубӣ дарк намоем. Воқеан ташаббуси навбатии ҷониби Тоҷикистон ҳамовозии амиқи худро дар байни мамлакатҳои сайёра пайдо кард, ки он бевосита аз тарафи Президенти кишвар Асосгузори Сулҳу Ваҳдати Миллӣ мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар бораи эълон кардани даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор”, 2018-2028 мебошад, соли 2025-ро ҳамчун соли ҳифзи пиряхҳо эълон карданд. Тоҷикистон, ки 60%-и захираҳои оби Осиёи Марказиро дар бар мегирад, дар раванди тағйирёбии иқлим, таи солҳои охир қариб 1000 пиряхҳои хурду бузург таназъул ёфтанд ва ин раванд бо суръат идома ёфта истодааст. Мамлакати мо аз ҷиҳати масоҳат 93% кӯҳсор буда пиряхҳо манбаи оби ошомиданӣ маҳсуб меёбанд.
Гармшавии босуръати иқлими глобалии сайёра аз як тараф обшавии пиряхҳоро метезонад, аз тарафи дигар баланд шудани сатҳи оби баҳр ва зери об мондани инфрасохтори кишварҳои алоҳида, шусташавии заминҳо, бе об мондани заминҳои кишт ва хушксолиҳо боиси нигаронии сокинони сайёра шудааст. Лозим ба зикри хос аст, ки Тоҷикистон кишвари аграрӣ ба шумор рафта 99 %-и тавлидоти нерӯи барқ дар неругоҳҳои обӣ истеҳсол мешавад ва аз ҷиҳати тавлидоти нерӯи сабз дар дунё дар зинаи 6-ум қарор дорад. Кишвари мо аз ҷиҳати партофти газҳои гулхонаи ба атмосфера низ яке аз ҷойҳои намоёнро ишғол мекунад, вале таъсироти оқибатҳои иқлим ба кишвари мо низ бе таъсир нест.
Президенти кишвар дар мусоҳиба бо хабарнигори телевизиони СММ қайд карданд, ки “кишвари мо қариб 5%-и захираҳои обӣро истифода мекунад ва дар кишвар манбаи обҳои ошомиданӣ аз қабили кули Сарез вуҷуд дорад, ки кишварҳои минтақаи Осиёи Марказиро бо оби ошомидании босифат то абад басанда мебошад ва ингуна кулҳо бағайри пиряхҳо дар кишвар садҳо мавҷуд аст”.
Воқеан кишвари мо аз ҷиҳати дастрасии оби ошомиданӣ ба аҳоли ва обиёрии заминҳо танқисӣ намекашанд, Ҷаноби олӣ бори дигар ба сокинони сайёра ҳушдор дод, ки дар масоили дуруст ва самаранок истифодабарии оби босифати ошомиданӣ бетараф набошанд. Изҳори итминон карда шуд, ки имрӯз кишварҳо аз уҳдадориҳои гирифта ҷиҳати суръатбахшии амалҳо дар соҳаи об илҳоми тоза гирифтанд ва якҷоя метавонанд ба ин мақсадҳои наҷиб ноил гарданд.